به گزارش مشرق، ایران پانزده سال خشکسالی را پشت سر گذاشت و پیش بینی شده بود که شانزدهمین سال خشکسالی را در پاییز امسال آغاز کرده است. اما پاییز امسال با افزایش میزان بارش ها نسبت به متوسط درازمدت و مدت مشابه سال گذشته مواجه بودیم. اینکه آیا دوره خشکسالی در ایران به پایان رسیده است و برنامه های وزارت نیرو برای تأمین آب سال 95 چیست را در گفت‌وگویی با «ستار محمودی» قائم مقام وزیر نیرو جویا شده ایم.

 میزان بارش ها در پاییز امسال چطور بود؟

محمودی: بارش های نسبتا مطلوبی در مقایسه با مدت مشابه سال آبی گذشته و متوسط درازمدت شاهد بودیم به طوری که اکنون به میانگین 68 میلیمتری در مدت گذشته از فصل پاییز رسیده ایم که رشد محسوسی نسبت به مدت مشابه در سالهای گذشته داشته است.

 آیا این میزان بارش نشاندهنده پایان خشکسالی در ایران است؟

محمودی: به هیچ وجه نمی توان از افزایش نسبی بارش ها در یک مدت دو ماهه نتیجه گرفت که دوران خشکسالی در ایران به پایان رسیده است. باید توجه داشت که در همین مدت اگرچه به طور متوسط میزان بارش ها در کشور رشد داشته اما این رشد بارش ها به تمامی نقاط کشور تسری پیدا نکرده است. در برخی نقاط حتی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و درازمدت نیز در همین دوماهه اخیر کاهش بارش داشته ایم. از سوی دیگر خشکسالی فقط خشکسالی های اقلیمی نیست، بلکه خشکسالی هیدرولوژیکی نیز داریم. به عبارتی نتیجه کاهش بارش ها، افزایش دما و افت سطح آبهای زیرزمینی که از آن به عنوان خشکسالی نام می بریم به معنی کاهش منابع آب در دسترس است.

*بیش از 90 درصد سدها کمتر از 40 درصد آب دارند

محمودی: بارش های همین دوماهه شاید به ظاهر بارش های زیادی به نظر برسد چرا که در برخی نقاط کشور به صورت متمرکز بوده و سیلاب های مخربی نیز جریان یافته است اما در مجموع طبق آمارگیری در وزارت نیرو دیدیم که پس از این بارش های سیل آسا در برخی نقاط کشور، در مجموع بیش از 90 درصد سدهای کشور کمتر از 40 درصد از حجمشان از آب پر بوده است.

 برنامه وزارت نیرو برای تأمین آب فصل گرم سال در سال آینده چیست؟

محمودی: از هم اکنون ما برنامه ریزی ها را برای تأمین آب سال 95 انجام داده ایم و طبق یک برنامه مدونی پیش می رویم. سناریوهای مختلفی در بخش تأمین آب دیده شده که سناریوهای خوب، متوسط و بد را شامل می شود. ما تمامی پیش بینی ها را انجام داده ایم و برای بدترین شرایط خود را آماده کرده ایم.

 پس اینطور نیست که برای تأمین آب چشم به آسمان دوخته باشید؟

محمودی: نه، فقط چشم به آسمان ندوخته ایم و اینطور نیست که دست روی دست بگذاریم. مسلما هرچه بارش بیشتر باشد، آبهای سطحی که در سدهای کشور قابل ذخیره سازی است بیشتر شده و برنامه ریزی های منعطف تری هم برای تأمین آب و هم برای تأمین برق می توانیم داشته باشیم. سازمان هواشناسی هم پیش بینی کرده بارش ها در فصل سرمای پیش رو ادامه خواهد داشت اما به همان میزان شدت گرمای هوا برای سال آینده پیش بینی شده که افزایش مصرف آب را می رساند. در وزارت نیرو تمامی سناریوها مورد بررسی قرار گرفته و بهترین راهکارها را برای مدیریت بهینه منابع در دسترس آب کشور اندیشیده ایم. اجرای این راهکارها نیز از هم اکنون شروع شده؛ یعنی در سدهای در دست بهره برداری برنامه های مدیریت مخازن، در منابع ذخایر آب شهرها به همینطور، در اجرای پروژه های اولویت دار برای آبرسانی به شهرها و روستاها و ... همه و همه راهبردهای اندیشیده شده در حال اجرا هستند تا تابستان 95 نیز بدون مشکل در بحث آبرسانی پشت سر گذاشته شود.

*آغاز رایزنی دولت و مجلس برای برخود با مشترکان پُرمصرف آب

اشاره کردید که با توجه به گرمای پیش بینی شده برای تابستان 95 افزایش مصرف خواهیم داشت، چه فکری برای بخش مصرف دارید؟

محمودی: مدیریت مصرف همواره یک بخش جدانشدنی از مدیریت آب کشور است. ما در کنار مدیریت منابع، مدیریت مصرف را نیز مورد توجه داریم. در برنامه ششم توسعه نیز مدیریت مصرف نقش پررنگی دارد. تلاش کرده بودیم برای سال 94 بتوانیم طرح جریمه و برخورد با مشترکان پُرمصرف را اجرایی کنیم که به دلایلی نشد و نتوانستیم در آن زمان موافقت هیئت دولت و شورای عالی اقتصاد را کسب کنیم. در نظر داریم برای سال آینده یک تصمیم قاطع برای برخورد با مشترکان پُرمصرف آب بگیریم که از هم اکنون با دولت و مجلس در حال رایزنی هستیم و امیدواریم در قالب بودجه 94 بتوانیم قوانین بازدارنده را لحاظ کنیم، اگر موفق نشدیم در قالب طرحی جداگانه این مسئله مطرح شود.

 جیره بندی آب را نیز برای تابستان 95 در برنامه دارید؟

محمودی: جیره بندی راه حل آخر است اما ما هنوز پله آخر نیستیم. بسیار امیدواریم که با اجرای برنامه های مختلف و همراهی مردم بتوانیم سالهای سال بدون جیره بندی، آبِ مصرفی فصل گرم را تأمین کنیم.

*مدیریت فشار شبکه آب در کلانشهرها اجرایی می شود

در سناریوهای بدبینانه نیز جیره بندی مدنظر نیست؟

محمودی: عرض کردم راه حل آخر است. ولی اکنون در سناریوهای مورد نظر ما، برای کلانشهرهایی چون تهران در صورت لزوم، مدیریت فشار شبکه آب مورد توجه است و نه جیره بندی. جیره بندی یعنی قطع آب در بخشی از شبکه برای مدتی معین. و این مسئله به شبکه آبی که به طور مداوم تحت بار فشار آب بوده صدمه خواهد زد. پُر و خالی شدن شبکه آب به خصوص در لوله های سراسری و بزرگ کلانشهرها ریسک های خاص خودش را دارد. اما مدیریت فشار چیز دیگری است. در برخی از ساعات شبانه روز مثل نیمه شب که فشار آب زیاد است می توان با افت فشار مدیریت شده در شبکه مانع هدررفت آب شد. از طرفی در بخش هایی از شهرها که به دلیل تجمع جمعیتی دچار افت فشار شده اند با کاهش فشار در بخش دیگری از شبکه و افزایش فشار در بخشی دیگر، می توان آبرسانی را مطلوب تر کرد.

 بحث احیای منابع زیرزمینی آب به کجا رسید؟

محمودی: با قدرت این طرح در مجموعه وزارت نیرو در حال پیگیری است و تاکنون تعدادی از چاههای غیرمجاز شناسایی و نسبت به مسدود سازی آنها اقدام شده است. شناسایی و مسدودسازی چاههای غیرمجاز ادامه خواهد داشت. تعدادی از دشت های کشور به عنوان پایلوت طرح احیای منابع زیرزمینی انتخاب شدند و تغذیه مصنوعی آبخوان ها نیز آغاز شده است. امیدواریم با تأمین به موقع منابع مالی این طرح، پروژه های تعریف شده در این بخش نیز در زمان پیش بینی شده به سرانجام برسند.